Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçeklesevinçli bir düzen değildir. Hukuk, topluluk zarfında insanların hakikaten nite davrandıklarını değil, nite davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak sinein vardır. Adalet değeri zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene oturtmak, içtimai ömürın gerçekleşmesini yağdırmak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin karşıtsına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, banko dürüst kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle topluluk zarfında insanların şekil ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her devir mümkündür. “İşte hukuk, kişioğlu davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir yol, bir bütündür.” İnsan-kişioğlu, kişioğlu-doğa ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru sinein evrensel ilkelerle güvence altına alınmasıdır. Hukuk, âdemiyet seviyesi sinein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birçok düşünüm ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, topluluk sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak belirten inançlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini yağdırmak maksadıyla konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, doğru ve seçimın bütünüdür. Henüz geniş bir tanımıyla hukuk, adalete yönelmiş içtimai evetşama düzenidir. Hukuk Kelime Anlamı Hukuk kelimesi Arabi “doğru” kökünden hasılat ve doğru kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “doğru” kelimesinin çoğmehabetli “beddua’kak”tır. Türk Gönül Kurumu’na göre hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım zorlaü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” valörı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk valörında da kullanılır. Fen Anlamı Hukuk dönemden döneme değiştiği sinein hala doyurucu bir tanım örgülamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen tanımı ise: “Belli başlı bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) bağlanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak hukuk, kendi zarfında bel kemiği olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri laf düz kısmına Özel Hukuk, kişiler ile talih yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Hukuk, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun temellıca madun dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku özge toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik talih tarafından güvenceye alınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Hukuk kuralları kişioğlu davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun değer yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle benzer nitelikteki yekpare durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Hukuk düzında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek sinein kullanılır. Hukuk düzenini sağlamayı ve korumayı amaçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları hapsetmek sinein kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve vakıf cezaları; temel hukukunda siyasetten men, kazanç metres; mevhibe hukukunda mevhibe ve gizliceçılık cezaları kabilinden muaddel hukuk dallarında muaddel yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakadar çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek yahut siyasi inançleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan hukuk, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş içtimai bir evetşama düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kullanışlı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun içtimai ömürı düzenleyip insanların amerikan barış ve güvenlik zarfında bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Kullanışlı Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Karşılanması) Hukukun kullanışlı amacını, içtimai gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile topluluk zarfında canlı insanların, birbirleri ile yapmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanoğlunun örgüsından meydana gelen ihtiyaçlarını karşıtlamaya çalışır. Hukuk bu fonksiyonu ile mevlit, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni ömürın bel kemiği gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanoğlunun katıksız örgüsına ve bundan sonra mevrut ihtiyaçlarına münasip yetişmek zorundadır. Hukuk önemli ölçüde, iktisadi gerçeklere de bağlıdır; iktisadi yoksulluklara uymalı ve onları karşıtlamalıdır. 3. Adalet Hukuk bu fonksiyonu ile sınırlı bir kodifikasyon altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir denklik düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak çın kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanımıyla adalet, “bir denklik düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere iki muaddel anlamda kullanılır. Adalet haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet valörında ferdî bir özelliği deyimler. Erkek her devir haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni bayılmak uğrunda daim ve değnöbetmez bir çaba gösterir. İşte bu şekil ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile alakadar oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet konseptı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilgi biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk düzında hukuki değer olarak kal konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Toplum sineindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini sineermiş kurallar yekpareü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve tutmak durumunda bulunduğuna göre, adaletin böylelikle, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir değer niteliğindeki adalettir. Hukuk bir topluluk düzenini sineerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lazım bulunan düzeni esirgemek, gerekse onu değnöbettirmeyi meşrulaştırmak sinein her devir adalete temelvurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta karşıtmıza yerleşmiş hukuk düzenlerinin asli örneği, olması gereken hukuk valörında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan hukuk düzenlerinin kendisine münasip olup olmadığı açısından bir değer ve kıymetlendirme ölçüsü olabilir. Gene bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve menfi karşıtlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon denge zarfında olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Uygun olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşama uyacak, hem de bu içtimai ömürın amerikan barış zarfında sürebilmesi sinein bir düzen görünümünü sağlamaya çalışacaktır.